3 orientacje temporalne

Gdzie najczęściej bywasz myślami? Czy skupiasz się na tym, co przeszłe, jesteś tu i teraz, a może rozmyślasz nad przyszłością? Która perspektywa czasowa sprzyja zwalczaniu odkładaniu spraw na później? Przeczytaj artykuł inspirowany książką pt. „Paradoks czasu” Phipipa Zimbardo i Johna Boyda.

Powrót do przeszłości

Jeśli skupiasz się na doświadczeniach z przeszłości, doświadczyłeś traum i frustracji, które hamują Twoje działania, to znaczy, że orientacja temporalna przeszłościowa może być Ci najbliższą.

Gdy orientujesz się na przeszłości pozytywnej, wartościujesz to, co pojawia się w Twoim życiu, wyciągasz cenne wnioski ze swoich analiz, zyskujesz poczucie własnej wartości, bezpieczeństwa związanego ze świadomością własnych korzeni, a także często odczuwasz wdzięczność za to, co Cię spotkało.

Jeśli koncentrujesz się na przeszłości negatywnej, należysz do osób bardziej nieśmiałych, niespokojnych, mniej stabilnych emocjonalnie, mniej szczęśliwych i przyjacielskich, rzadziej poszukujących nowości w porównaniu z osobami zorientowanymi na teraźniejszość i przyszłość.

Tu i teraz

Orientacja na teraźniejszość jest związana z funkcjonowaniem w niepewnych warunkach społeczno-gospodarczych. Może wskazywać na ucieczkę przed negatywną przeszłością i niepewną przyszłością.

Osoby nastawione na teraźniejszość można podzielić na fatalistów, hedonistów oraz holistów. Pierwsi z wymienionych cechują się poczuciem braku wpływu, nieuchronnością wypadków, nie podejmują się wysiłku, lecz czekają na lepsze czasy, na to, aż koło fortuny się obróci, a los się do nich uśmiechnie. Hedoniści, czyli osoby skoncentrowane na przyjemnościach, uprawiają wiele aktywności i angażują się w miłość. A Holiści, pamiętający o przeszłości i przyszłości czerpią spokój z medytacji.

Osoby silnie nastawione na teraźniejszość zazwyczaj nie należą do zdyscyplinowanych, nie wysypiają się, rzadziej wykonują badania, częściej sięgają po używki i mają większą tendencję do popadania w uzależnienia.

Za horyzontem

Życie w umiarkowanym klimacie, stabilnej rodzinie, społeczeństwie i kraju, studiowanie, korzystanie z technologii, posiadanie pracy oraz odzyskanie zdrowia po chorobie w wieku dziecięcym to niektóre warunki wpływające na stawanie się zorientowanym na sukces dorosłym.

Osoby nastawione na przyszłość poddają się kontrolom medycznym i realizują działania prozdrowotne, są mniej depresyjne, wytrwale doprowadzają zadania do końca, wyciągają wnioski z porażek, podejmują mądre decyzje determinowane świadomością swojej śmiertelności, nie ulegają impulsom i kontrolują swoje ego, mają wyższe poczucie własnej wartości niż inni.

Silne nastawienie na przyszłość wiąże się z kosztami, takimi jak: poświęcenie rodziny i przyjaciół na rzecz sukcesu, rezygnacji z codziennych przyjemności, życiem w stresie wynikającym z presji czasu. Często są przedsiębiorcami, którzy po godzinach pracy czują pustkę.

Efektywność a orientacja temporalna

Umiejętne korzystanie z orientacji temporalnych może przyczynić się do wzrostu efektywności. Uświadomienie swojej orientacji temporalnej jest pierwszym krokiem do wprowadzenia zmian. Jeśli jesteś „przeszłościowcem”, warto zacząć planować swoje zadania, wyznaczać terminy. Jeśli skupiasz się na teraźniejszości, najprawdopodobniej czeka Cię nauka odraczania przyjemności. W przypadku tych dwóch perspektyw warto otaczać się ludźmi skoncentrowanymi na przyszłości, aby ich śladem osiągać cele, lecz jednocześnie pamiętać o tym, co naprawdę ważne.

Źródło/ inspiracja:

Phipip Zimbardo, John Boyd, Paradoks czasu, PWN, Warszawa 2020.